Ἡ ρητορεία τῶν ἀριθμῶν
ἢ πόσα πουλιὰ περνᾶνε κάθε πρωί ἀπὸ τὸ μπαλκόνι μου
Τὸ ἰσχυρότερο ὅπλο στὴν φαρέτρα τῶν σημερινῶν ρητόρων τῆς οἰκονομίας, τῆς ὑγείας, τῆς ἐπιστήμης, τοῦ δικαίου καὶ τῆς πολιτικῆς εἶναι ἡ ρητορεία τῶν ἀριθμῶν.
Ἐδῶ πρέπει νὰ διακρίνουμε τὶς τρεῖς ἔννοιες «μέτρηση», «στατιστική» καὶ «πιθανότητα».- Μέτρηση εἶναι ἡ καταγραφὴ τοῦ μεμονωμένου συμβάντος.
- Στατιστική εἶναι ἡ κατάλληλη ὁμαδοποίηση τῶν μετρήσεων, καὶ λέμε κατάλληλη ἀνάλογα μὲ τὸν σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο προορίζεται.
- Πιθανότητα εἶναι ἡ προβολὴ αὐτῶν τῶν στατιστικῶν σὲ ἀντίστοιχα μοντέλλα τοῦ μέλλοντος.
- Δὲν ἐπιτρέπεται σὲ καμία περίπτωση νὰ κάνουμε προβολὴ τῶν στατιστικῶν τοῦ παρελθόντος σὲ ἀτομικὲς περιπτώσεις τοῦ μέλλοντος. Οἱ πιθανότητες ἀναφέρονται πάντα σὲ ἀντίστοιχα μελλοντικὰ σύνολα (μοντέλλα) καὶ μόνο!
- Τὸ πὼς χρησιμοποιοῦν οἱ ρήτορες τὴ στατιστικὴ καὶ τὴν πιθανότητα ἔχω ἐδῶ σκέψεις γιὰ τὸ θέμα αὐτό.
- Ὅταν ἔχουμε ἕνα συγκεκριμένο θέμα νὰ ἀναλύσουμε καὶ νὰ ἀναπτύξουμε, τὸ πρῶτο ποὺ κάνουμε εἶναι νὰ κοιτᾶμε τὶς καταγραφές τοῦ παρελθόντος καὶ πὼς αὐτὲς ὁμαδοποιοῦνται ἀνὰ κάποια μεγέθη, ὅπως παραδείγματος χάριν «οἱ θάνατοι ἀπὸ τροχαία ἀνὰ ἔτος σὲ ἕναν συγκεκριμένο πληθυσμό», αὐτὴ ἡ πληροφορία εἶναι στατιστικὴ δηλαδὴ γίνεται πιθανότητα ἡ ὁποία τὸ μόνο ποὺ μπορεῖ νὰ σοῦ πεῖ εἶναι τὶ θὰ γίνει γιὰ τὸ «ὅμοιο» μελλοντικὸ μοντέλλο πληθυσμοῦ στὸν ἴδιο χρόνο! Καὶ προσοχὴ δὲν μᾶς δίνει καμία πληροφορία γιὰ τὸ κάθε ἕνα «ἄτομο» αὐτοῦ τοῦ συνόλου, τὸ τι δηλαδὴ πρόκειται νὰ πάθει κάποιος συγκεκριμένος.
Γιὰ τὴν σύγκριση διαφορετικῶν συνόλων πρέπει νὰ γίνεται πολύ προσεκτικὴ ἀναγωγὴ καὶ νὰ μὴν συγκρίνουμε ἀνομοιογενῆ μεγέθη. Συγκεκριμένα, γιὰ νὰ ἔρθουμε στὸ σημερινὸ θέμα τῆς «πανδημίας τοῦ κορωνοϊοῦ», ὅταν ἡ εἰδησεογραφία δὲν σέβεται τὴν λογικὴ καὶ τὴν στατιστικὴ μᾶς λέγει (27/03/2020) ὅτι οἱ «Ἡνωμένες Πολιτεῖες Ἀμερικῆς» μὲ 1000 νεκρούς ἔχουν μεγαλύτερο πρόβλημα ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα μὲ τους 30 νεκρούς καὶ ἀντίστοιχα ἡ Κύπρος δὲν ἔχει μεγάλο πρόβλημα διότι ἔχει μόνο 3 νεκρούς! Αὐτὴ ἡ ἀνάγνωση τῶν ἀριθμῶν εἶναι λανθασμένη διότι ὁδηγεῖ σὲ ψευδῆ συμπεράσματα! Δηλαδὴ, στὴν Ἑλλάδα ἔχουμε 3 νεκρούς ἀνὰ ἕνα ἑκατομμύριο κατοίκους, στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες Ἀμερικῆς ἔχουν 2,7 νεκρούς ἀνὰ ἕνα ἑκατομμύριο κατοίκους καὶ στὴν Κύπρο ἔχουμε 3,5 νεκρούς ἀνὰ ἕνα ἑκατομμύριο κατοίκους! Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα τὸ ἔχει Κύπρος, ἀκολουθεῖ ἡ Ἑλλάδα καὶ τὸ μικρότερο πρόβλημα τὸ ἔχουν οἱ ΗΠΑ. Καὶ μάλιστα χωρὶς νὰ λαμβάνονται ὑπ’ ὄψιν οἱ «κλῖνες/κάτοικο» τοῦ συστήματος ὑγείας τῆς κάθε χώρας. Αὐτὰ γιὰ τὴν σύγκριση μεταξύ χωρῶν καὶ περιοχῶν.
Πᾶμε τώρα στὴν ἀνάγνωση τῶν κρουσμάτων καὶ τῶν νεκρῶν τῆς νόσου (ἐπιδημίας ἤ πανδημίας) σὲ μία συγκεκριμένη κοινότητα. Ἐδῶ πάλι οἱ ἀπόλυτοι ἀριθμοὶ δὲν ἔχουν κανένα νόημα καὶ καμία ἀξία, ἐὰν δὲν συγκριθοῦν μὲ τὸ σύνολο τῶν νοσούντων καὶ τὸ σύνολο τῶν νεκρῶν σὲ «ὅμοιο» χρονικὸ διάστημα σὲ αὐτὴν τὴν κοινότητα. Ἐπιπλέον, πολλοί ἄλλοι παράγοντες καθορίζουν την πληροφορία καὶ τὴν διαμόρφωση τῆς στατιστικῆς ὅπως παραδείγματος χάριν ἡλικιακὸ φάσμα, ὑποκείμενα νοσήματα, συνήθειες, παχυσαρκία, κάπνισμα, ἀλκοὸλ, ψυχικὴ διάθεση καὶ λοιπά, οἱ ὁποῖοι διαφοροποιοῦν τὰ σύνολα στὰ ὁποῖα θὰ μπορεῖς νὰ ἐφαρμόσεις τὶς στατιστικὲς τοῦ παρελθόντος γιὰ πιθανὲς προβλέψεις.
Γιὰ ὅλα αὐτὰ λοιπόν ἀποφάσισα νὰ ἀναρτήσω στὶς προσωπικές μου ἱστοσελίδες τὴν στατιστικὴ «Θάνατοι στὴν Ἑλλάδα κατά τὰ ἔτη 2014 - 2017, κατά φῦλο, ἡλικία θανόντος καὶ αἰτία θανάτου» ποὺ βρῆκα στὴν «Ἑλληνικὴ στατιστικὴ ὑπηρεσία». Ἡ στατιστικὴ αὐτὴ ἔχει καταγραφεῖ μὲ τὰ διεθνῆ πρότυπα τοῦ Παγκόσμιου Ὀργανισμοῦ Ὑγείας γιὰ τὶς κατηγορίες θανόντων καὶ τα ἡλικιακὰ φάσματα τους μὲ ἀπόλυτους ἀριθμούς.
Ὁ καθένας μπορεῖ νὰ τὰ διαβάσει καὶ νὰ τὰ κατανοήσει ὅπως μπορεῖ. Νομίζω εἶναι πολύ χρήσιμο γιὰ νὰ βγάλουμε κάποια συμπεράσματα ἀπὸ τὴν ὑπόθεση τῆς «Πανδημίας τοῦ κορωνοϊοῦ». Δὲν διατυπώνω κάποια θέση ἤ ἄποψη γιὰ τὸ θέμα, ἁπλὰ προσπαθῶ νὰ δώσω «στοιχεῖα» γιὰ νὰ ἔχουμε, ἄν καὶ ὅταν χρειαστεῖ, ἕνα δημιουργικὸ διάλογο.
Ὑστερόγραφο 1
Δὲν θὰ σχολιάσω τὴν ἀδόκιμη χρήση εἴτε τῶν ὅρων τῆς στατιστικῆς ἰατρικῆς, ὅπως παραδείγματος χάριν «θνησιμότητα νόσου» καὶ «θνητότητα νόσου», ἢ τὶς καμπύλες ποὺ παρουσιάζονται καὶ τὶς ἐπιλογὲς τῶν ἀξόνων τους, ἢ τους μαθηματικοὺς ὅρους ποὺ χρησιμοποιοῦν οἱ δημοσιογράφοι, ὅπως «ἐκθετικὸ», «λογαριθμικό», «γεωμετρικὴ πρόοδος», «ἀριθμητικὴ πρόοδος», «ἐκρηκτικὴ αὔξηση» καὶ ἄλλα, δὲν νομίζω ὅτι ἀξίζει τὸν κόπο σ’ αὐτὴ στὴν συγκυρία νὰ ἀπασχοληθοῦμε μὲ αὐτά.
Ὑστερόγραφο 2
Ὁ φόβος τοῦ «θανάτου» ἀντιμετωπίζεται μόνο μὲ «ἔρωτα», παιδεία, ὑγιεία καὶ ἀσφάλεια. Περισσότερα ἐδῶ
Οἱ αἰτίες θανάτων στὴν Ἑλλάδα τοῦ ἔτους 2017
δίδονται στοὺς παρακάτω πίνακες ἐνδεικτικὰ γιὰ τὸ ἔτος 2017:
(α) πολὺ συνοπτικὰ καὶ
(β) πιὸ ἀναλυτικὰ.
Γιὰ τὰ λοιπὰ ἔτη 2014 – 2017 καὶ τὸ πλῆρες ἡλικιακὸ φάσμα καὶ ἀνὰ φῦλο στὸ πλῆρες ἀρχεῖο XL ἐδῶ
| (α) | Αἰτίες θανάτων στὴν Ἑλλάδα ἔτους 2017 | Σύνολο | 75+ | |
| 100,00% | 124.495 | 38.355 | ||
| Νο | ||||
| 9 | Νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος | 37,71% | 46.942 | 14.224 |
| 2,3 | Νεοπλάσματα καὶ Νοσήματα του αίματος | 24,82% | 30.899 | 10.266 |
| 10 | Παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος | 11,12% | 13.847 | 4.016 |
| 18 | ευρήματα που δεν ταξινομούνται αλλού | 6,62% | 8.236 | 1.554 |
| 19 | Βίαιοι θάνατοι Ατυχήματα Αυτοκτονία Ανθρωποκτονία | 3,53% | 4.391 | 999 |
| 1 | Ορισμένα λοιμώδη καὶ παρασιτικά νοσήματα | 3,35% | 4.165 | 1.293 |
| 6 | Νοσήματα του νευρικού συστήματος | 3,03% | 3.767 | 1.598 |
| 11 | Νοσήματα του πεπτικού συστήματος | 2,91% | 3.617 | 1.157 |
| 14 | Νοσήματα του ουρογεννητικού συστήματος | 2,87% | 3.578 | 1.224 |
| 4 | Ενδοκρινικά, διατροφικά καὶ μεταβολικά νοσήματα | 1,98% | 2.464 | 1.003 |
| 5 | Ψυχικές διαταραχές καὶ διαταραχές συμπεριφοράς | 1,47% | 1.827 | 870 |
| 13 | Παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος | 0,26% | 318 | 134 |
| 17 | Συγγενείς ανωμαλίες, δυσπλασίες | 0,17% | 213 | 0 |
| 16 | από την περιγεννητική περίοδο | 0,13% | 159 | 0 |
| 12 | Νοσήματα του δέρματος καὶ του υποδόριου ιστού | 0,05% | 62 | 17 |
| 15 | Κύηση, τοκετός καὶ λοχεία | 0,01% | 10 | 0 |
Αἰτίες θανάτων στὴν Ἑλλάδα ἔτους 2017 (Ἀναλυτικά)
| (β) | Αιτίες θάνατων στην Ελλάδα έτους 2017 | Σύνολο | 75+ | |
| 100,00% | 124.495 | 38.355 | ||
| Νο | ||||
| 1. | Ορισμένα λοιμώδη καὶ παρασιτικά νοσήματα | 3,35% | 4.165 | 1.293 |
| 1.1 | Λοιμώδη νοσήματα του εντέρου | 71 | 20 | |
| 1.2 | Φυματίωση | 54 | 17 | |
| 1.3 | Βακτηριακές ζωοανθρωπονόσοι καὶ άλλα βακτηριακά νοσήματα | 3.836 | 1.222 | |
| 1.4 | Λοιμώξεις που μεταδίδονται κυρίως μὲ τη σεξουαλική οδό (αφροδίσια νοσήματα) | 3 | 0 | |
| 1.5 | Ρικετσιώσεις καὶ πρωτοζωϊκές λοιμώξεις | 6 | 1 | |
| 1.6 | Ιογενής ηπατίτιδα | 76 | 12 | |
| 1.7 | Άλλα ιογενή νοσήματα | 50 | 15 | |
| 1.8 | Νόσος από τὸν ιό της ανοσολογικής ανεπάρκειας του ἀνθρώπου (HIV) | 51 | 1 | |
| 1.9 | Άλλα λοιμώδη καὶ παρασιτικά νοσήματα καὶ απώτερες συνέπειες λοιμωδών καὶ παρασιτικών νοσημάτων | 18 | 5 | |
| 2. | Νεοπλάσματα | 24,55% | 30.567 | 10.141 |
| 2.1 | Κακοήθη νεοπλάσματα | 29.872 | 9.868 | |
| 2.1.1 | Κακοήθη νεοπλάσματα του χείλους, της στοματικής κοιλότητας καὶ του φάρυγγα | 386 | 76 | |
| 2.1.2 | Κακοήθες νεόπλασμα του οισοφάγου | 238 | 64 | |
| 2.1.3 | Κακοήθες νεόπλασμα του στομάχου | 1.289 | 424 | |
| 2.1.4 | Κακοήθη νεοπλάσματα του παχέος εντέρου, της ορθοσιγμοειδικής συμβολής, του ορθού, του πρωκτού καὶ του πρωκτικού σωλήνα | 2.686 | 940 | |
| 2.1.5 | Κακοήθες νεόπλασμα του ήπατος καὶ των ενδοηπατικών χοληφόρων πόρων | 1.422 | 509 | |
| 2.1.6 | Κακοήθες νεόπλασμα του παγκρέατος | 1.882 | 689 | |
| 2.1.7 | Κακοήθες νεόπλασμα του λάρυγγα | 367 | 105 | |
| 2.1.8 | Κακοήθη νεοπλάσματα της τραχείας, του βρόγχου καὶ του πνεύμονα | 7.178 | 2.250 | |
| 2.1.9 | Κακοήθες μελάνωμα του δέρματος | 212 | 51 | |
| 2.1.10 | Κακοήθες νεόπλασμα του μαστού | 2.187 | 657 | |
| 2.1.11 | Κακοήθες νεόπλασμα του τραχήλου της μήτρας | 131 | 30 | |
| 2.1.12 | Κακοήθες νεόπλασμα της μήτρας, άλλων καὶ μη καθορισμένων τμημάτων | 386 | 105 | |
| 2.1.13 | Κακοήθες νεόπλασμα της ωοθήκης | 531 | 153 | |
| 2.1.14 | Κακοήθες νεόπλασμα του προστάτη | 1.688 | 680 | |
| 2.1.15 | Κακοήθες νεόπλασμα του νεφρού | 655 | 232 | |
| 2.1.16 | Κακοήθες νεόπλασμα της ουροδόχου κύστης | 1.359 | 515 | |
| 2.1.17 | Κακοήθη νεοπλάσματα των μηνίγγων, του εγκεφάλου καὶ άλλων τμημάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος | 1.106 | 303 | |
| 2.1.18 | Κακοήθες νεόπλασμα του θυρεοειδούς αδένα | 72 | 18 | |
| 2.1.19 | Νόσος του Hodgkin καὶ λεμφώματα | 620 | 214 | |
| 2.1.20 | Λευχαιμίες | 1.169 | 430 | |
| 2.1.21 | Πολλαπλούν μυέλωμα καὶ άλλα κακοήθη νεοπλάσματα του λεμφικού καὶ αιμοποιητικού ιστού | 491 | 196 | |
| 2.1.22 | Λοιπά κακοήθη νεοπλάσματα | 3.817 | 1.227 | |
| 2.2 | Λοιπά νεοπλάσματα (in situ, καλοήθη, μὲ αβέβαιη ή άγνωστη συμπεριφορά) | 695 | 273 | |
| 3. | Νοσήματα του αίματος, των αιμοποιητικών οργάνων καὶ ορισμένες ανοσολογικές διαταραχές | 0,27% | 332 | 125 |
| 4. | Ενδοκρινικά, διατροφικά καὶ μεταβολικά νοσήματα | 1,98% | 2.464 | 1.003 |
| 4.1 | Σακχαρώδης διαβήτης | 2.122 | 934 | |
| 4.2 | Άλλα ενδοκρινικά, διατροφικά καὶ μεταβολικά νοσήματα | 342 | 69 | |
| 0 | ||||
| 5. | Ψυχικές διαταραχές καὶ διαταραχές συμπεριφοράς | 1.827 | 870 | |
| 5.1 | Άνοια | 1.624 | 851 | |
| 5.2 | Άλλες ψυχικές διαταραχές καὶ διαταραχές συμπεριφοράς | 203 | 19 | |
| 6. | Νοσήματα του νευρικού συστήματος | 3,03% | 3.767 | 1.598 |
| 6.1 | Μηνιγγίτιδα | 26 | 7 | |
| 6.2 | Νόσος του Parkinson | 1.651 | 872 | |
| 6.3 | Νόσος του Alzheimer | 645 | 298 | |
| 6.4 | Λοιπά νοσήματα του νευρικού συστήματος | 1.445 | 421 | |
| 7. | Νοσήματα του οφθαλμού καὶ των εξαρτημάτων του | 0,00% | 0 | 0 |
| 8. | Παθήσεις του ωτός καὶ της μαστοειδούς απόφυσης | 0,00% | 0 | 0 |
| 9. | Νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος | 37,71% | 46.942 | 14.224 |
| 9.1 | Οξύς ρευματικός πυρετός καὶ χρόνιες ρευματικές καρδιοπάθειες | 136 | 57 | |
| 9.2 | Υπερτασικά νοσήματα | 4.515 | 1.449 | |
| 9.3 | Ισχαιμικές καρδιοπάθειες | 13.148 | 4.026 | |
| 9.4 | Νοσήματα της πνευμονικής κυκλοφορίας καὶ ἄλλες μορφές καρδιοπάθειας | 13.819 | 3.618 | |
| 9.5 | Νοσήματα των εγκεφαλικών αγγείων | 13.797 | 4.585 | |
| 9.6 | Αθηροσκλήρωση καὶ λοιπά νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος | 1.527 | 489 | |
| 10. | Παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος | 11,12% | 13.847 | 4.016 |
| 10.1 | Οξείες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος | 7 | 0 | |
| 10.2 | Γρίπη | 93 | 31 | |
| 10.3 | Πνευμονία | 1.188 | 371 | |
| 10.4 | Άλλες οξείες λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος | 5.578 | 1.414 | |
| 10.5 | Χρόνια νοσήματα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος | 3.260 | 1.171 | |
| 10.6 | Λοιπές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος | 3.721 | 1.029 | |
| 11. | Νοσήματα του πεπτικού συστήματος | 2,91% | 3.617 | 1.157 |
| 11.1 | Νοσήματα της στοματικής κοιλότητας, των σιελογόνων αδένων καὶ των γνάθων | 2 | 2 | |
| 11.2 | Πεπτικό έλκος (γαστρικό, δωδεκαδακτυλικό, γαστρονηστιδικό) | 495 | 147 | |
| 11.3 | Νοσήματα του ήπατος | 953 | 256 | |
| 11.4 | Άλλα νοσήματα του πεπτικού συστήματος | 2.167 | 752 | |
| 12. | Νοσήματα του δέρματος καὶ του υποδόριου ιστού | 0,05% | 62 | 17 |
| 13. | Παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος καὶ του συνδετικού ιστού | 0,26% | 318 | 134 |
| 14. | Νοσήματα του ουρογεννητικού συστήματος | 2,87% | 3.578 | 1.224 |
| 14.1 | Παθήσεις του νεφρού καὶ του ουρητήρα καὶ άλλα νοσήματα του ουροποιητικού συστήματος | 3.554 | 1.219 | |
| 14.2 | Νοσήματα των ανδρικών γεννητικών οργάνων | 17 | 3 | |
| 14.3 | Νοσήματα του μαστού καὶ των γυναικείων γεννητικών οργάνων | 7 | 2 | |
| 15. | Κύηση, τοκετός καὶ λοχεία | 0,01% | 10 | 0 |
| 15.1 | Κύηση που καταλήγει σὲ έκτρωση | 2 | 0 | |
| 15.2 | Τοκετός καὶ άλλοι άμεσοι μαιευτικοί θάνατοι | 7 | 0 | |
| 15.3 | Έμμεσοι μαιευτικοί θάνατοι | 1 | 0 | |
| 15.4 | Λοιπά νοσήματα της κύησης, του τοκετού καὶ της λοχείας | 0 | 0 | |
| 0 | ||||
| 16. | Ορισμένες καταστάσεις που προέρχονται από την περιγεννητική περίοδο | 0,13% | 159 | 0 |
| 17. | Συγγενείς ανωμαλίες, δυσπλασίες καὶ χρωμοσωμικές ανωμαλίες | 0,17% | 213 | 0 |
| 18. | Συμπτώματα, σημεία καὶ παθολογικά κλινικά καὶ εργαστηριακά ευρήματα που δεν ταξινομούνται αλλού | 6,62% | 8.236 | 1.554 |
| 19. | Εξωτερικές αιτίες νοσηρότητας καὶ θνησιμότητας-Βίαιοι θάνατοι | 3,53% | 4.391 | 999 |
| 19.1 | Ατυχήματα | 3.322 | 775 | |
| 19.1.1 | Ατυχήματα μεταφοράς | 917 | 124 | |
| 19.1.2 | Πτώσεις | 902 | 256 | |
| 19.1.3 | Τυχαίος πνιγμός καὶ εμβύθιση | 347 | 115 | |
| 19.1.4 | Έκθεση σὲ καπνό, φωτιά καὶ φλόγες | 118 | 37 | |
| 19.1.5 | Τυχαία δηλητηρίαση από καὶ έκθεση σὲ επιβλαβείς ουσίες | 268 | 4 | |
| 19.1.6 | Άλλα ατυχήματα | 770 | 239 | |
| 19.2 | Αυτοκτονία καὶ σκόπιμος αυτοτραυματισμός | 523 | 61 | |
| 19.3 | Ανθρωποκτονία, επίθεση | 89 | 7 | |
| 19.4 | Επιπλοκές ιατρικής καὶ χειρουργικής φροντίδας | 383 | 144 | |
| 19.5 | Όλες οι ἄλλες εξωτερικές αιτίες (γεγονότα χωρίς καθορισμένη πρόθεση, νόμιμη παρέμβαση καὶ πολεμικές επιχειρήσεις) | 74 | 12 | |
| 20. | SARS | 0,00% | 0 | 0 |
Γιὰ τὰ λοιπὰ ἔτη 2014 – 2017 καὶ τὸ πλῆρες ἡλικιακὸ φάσμα καὶ ἀνὰ φῦλο στὸ πλῆρες ἀρχεῖο XL ἐδῶ
Πηγή: www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SPO13/2017