Μαρκήσιος Ντὲ Σάντ
ἢ μόνο μὲ τὴν «Τέχνη» μαθαίνεις
Ὁρισμὸς τῆς «Τέχνης»
Τὰ ἔργα τοῦ μαρκήσιου Ντὲ Σὰντ εἶναι λογοτεχνικὰ ἀριστουργήματα. Ἀπὸ ἄποψη ἱστορίας καὶ ἱστοριογραφίας εἶναι μοναδικὰ καὶ ἡ φιλοσοφική τους ἀξία ἀνεπανάληπτη. Ἡ «εὐγενὴς» καταγωγή του, ἡ κοινωνική του θέση, ἡ λογοτεχνική του ἱκανότητα, τὸ ἀπαράμιλλο θάρρος του εἶναι τὰ στοιχεῖα ἐκεῖνα τοῦ ἀνθρώπου μου μᾶς ἔδωσε αὐτὸ τὸ θαυμάσιο ἔργο, σταθμὸ στὴ παγκόσμια λογοτεχνία καὶ ψυχολογία.
Τὰ αἴτια τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης πολὺ δύσκολα κατανοοῦνται μέσα ἀπὸ «ἱστορικὰ δοκίμια», τά ὁποῖα περιέχουν καὶ τὴν ἰδεολογία τοῦ ἱστορικοῦ συγγραφέα καὶ τὴν δυσκολία αὐτῆς καθ' αὐτῆς τῆς περιγραφῆς τοῦ «ἱστορικοῦ φαινομένου».
Τὸ ἔργο του Ντὲ Σὰντ μᾶς δίνει μὲ τὴν λογοτεχνικὴ καὶ ἐπαναστατική του διάσταση τὸ πραγματικὸ κοινωνικὸ στίγμα τῆς ἐποχῆς αὐτῆς, ἀρκεῖ νὰ διαβαστεῖ χωρὶς τὴν πορνογραφικὴ προοπτικὴ ποὺ ἐνδεχομένως δύναται, πάντα μέσα ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ καὶ ἱστορικὴ πορεία τοῦ συγγραφέα.
Μιὰ κοινωνία μὲ τέτοια κοινωνικὴ δομή, ἡ ὁποία μπορεῖ καὶ παράγει τέτοιες φρικαλέες «σκηνὲς» καὶ «γεγονότα» (ὅτι περιγράφεται στὰ ἔργα τοῦ Ντὲ Σάντ εἶναι 100% ἀληθινό), τὸ ἐνδεχόμενο νὰ ἀνατραπεῖ εἶναι κάτι ἀναμενόμενο καὶ οὐδόλως ἐκπλήσσει!
Τὸ ἔργο τοῦ Ντὲ Σὰντ ἀποτελεῖ μιὰ μοναδικὴ παρακαταθήκη στὴν παγκόσμια ἐπαναστατικὴ λογοτεχνία καὶ στὴν λογοτεχνία γενικότερα καὶ μᾶς δίνει τὰ ὅρια τῆς ἀνθρώπινης φύσης καὶ ψυχολογίας σὲ σχέση μὲ τὴν ἐξουσία, τὴν κυριαρχία, τὴν ὑποταγὴ, τὸν ἐξευτελισμὸ καὶ τὴν ἀπαξίωση τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης καὶ τῶν ὅποιων ἀξιῶν της.
Ὁ ἴδιος θῦμα καὶ θύτης μιᾶς σάπιας κοινωνία εἶχε τὸ θάρρος νὰ τὴν περιγράψει.
Καὶ ὅλα αὐτὰ κόντρα σὲ μιὰ κοινωνία ποὺ μὲ τὸν κυρίαρχο ὑποκριτικό της λόγο περὶ τοῦ ἀντιθέτου, ἀπὸ τοὺς ὑπηρετοῦντες την, θολώνει τὴν κάθε ὀρθὴ σκέψη. Ἡ σύγκριση μὲ τὴν σημερινὴ κοινωνική δομή δὲν ἐνέχει κανέναν κίνδυνο ἀπάτης.
Ἡ ἀπαγόρευση ἀπὸ ὅλα τὰ αὐταρχικὰ καθεστῶτα τῆς κυκλοφορίας τῶν ἔργων του Ντὲ Σὰντ ἀποτελεῖ τρανὴ ἀπόδειξη τῶν ἀνωτέρω.
Πολλοί σημερινοί μικροαστοί παπαγάλοι καὶ τσιράκια τῆς ἐξουσίας καταδικάζουν τὸν Μαρκήσιο Ντὲ Σάντ ὡς ἐγκληματία λέγοντας ὅτι αὐτὰ ποὺ ἔγραψε εἶναι αὐτὰ ποὺ ἔκανε ὁ ἴδιος ἢ ποὺ ἐπιθυμοῦσε νὰ κάνει. Αὐτοί οἱ κοντόφθαλμοι ἄνθρωποι ἢ δὲν μποροῦν νὰ δοῦν ἢ κάνουν πὼς δὲν βλέπουν ὅτι ἡ δομή τῆς κοινωνίας εἶναι αὐτὴ ποὺ ἐπειτρέπει αὐτὰ τὰ ἐγκλήματα!
Τὰ ἴδια θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κάποιος γιὰ τὸν «Φιόντορ Ντοστογιέφσκι» καὶ τὴν Ρωσικὴ ἐπανάσταση. Ἔχουμε ἐπίσης χιλιάδες ἄλλα παραδείγματα ὅπου ἡ λογοτεχνία καὶ ἡ τέχνη γενικότερα, μᾶς διδάσκουν ὄχι μόνον τὶς κοινωνικές δομές, ἀλλὰ καὶ τὶς ἀξίες καὶ δομές τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης.
«Λίγα λόγια γιὰ τὴν αἰσθητική στὴν Τέχνη»
Ὁρισμὸς τῆς Τέχνης: Τέχνη εἶναι ἡ παραγωγὴ ἑνὸς ἔργου, ποὺ ἐξασφαλίζει τὴν μίμηση μιᾶς πραγματικότητας μὲ κάποιο «μέσον» καὶ τὸ τελικὸ ὁλοκληρωμένο ἔργο της ὀφείλει νὰ τηρεῖ τὰ ἑξῆς κριτήρια:
(Ἀναφέρω ἐδῶ τὰ κριτήρια γιὰ νὰ εἶναι ἕνα ἔργο, «ἔργο τέχνης» καὶ ὄχι γενικῶς γιὰ τὸ τί εἶναι τέχνη ἢ ὄχι.)
- Νὰ εἶναι κοινωνικὸ, προσιτὸ σὲ ὅλους τοὺς πολῖτες.
- Νὰ μὴν μπαίνει σὲ καμία ἐμπορευματικὴ διαδικασία (χρηματιστήριο, διαφήμισή, μάρκετινγκ, ἐμπόριο, καὶ τὰ παρεμφερῆ) αὐτὸ εἶναι δύσκολο κριτήριο γιὰ το ποιός θὰ τὸ καθορίζει.
- Νὰ μὴν ἔχει χρηστικὴ ἀξία (πχ ἡ Ἀρχιτεκτονικὴ δὲν εἶναι τέχνη στὸ βαθμὸ ποὺ κατασκευάζει κατοικίες, ἀλλὰ εἶναι στὸ βαθμὸ ποὺ παράγει ἔργα ποὺ ἐκπληρώνουν τὰ λοιπά κριτήρια τῆς αἰσθητικῆς)
- Νὰ κατανοεῖται μὲ τὸ ἴδιο νόημα καὶ μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ἀπὸ ὅλους.
- Νὰ εἶναι σαφὴς ὁ ἐκπαιδευτικός του χαρακτῆρας μὲ τὴν ἀπαραίτητη οἰκονομία στὴν συμπύκνωση καὶ μετάδοση τῆς πληροφορίας καὶ τῆς γνώσης.
- Νὰ ἀναπαριστᾷ, ἀποτυπώνει, ἀναφέρεται, συμβολίζει, συμπυκνώνει, «πραγματικότητα» καὶ ὄχι «ἰδεολογία».
Τὰ 6 κλασσικὰ εἴδη τέχνης, ὡς πρὸς τὸ «μέσον»
- Τοῦ ἤχου (Μουσική, τραγούδι, κλπ)
- Τοῦ φωτός (Ζωγραφική, κλπ)
- Τῆς ὕλης (Μνημείων Γλυπτικῆς, ἀρχιτεκτονικῆς, κλπ)
- Τοῦ λόγου, (ποίηση, λογοτεχνία, ἀφήγηση, κλπ)
- Τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος (χορός, κλπ)
- Τῆς Δράσης μὲ τὸν συνδυασμό ὅλων τῶν παραπάνω (Θέατρο, κλπ)
(σὰν 7η τέχνη ἀναφέρεται ἡ τέχνη τοῦ «μέσου» τῆς τεχνολογίας, -κάμερας, μικροφώνου - κινηματογράφος, φωτογραφία)
Σκοπὸς τοῦ δημιουργοῦ τοῦ ἔργου Τέχνης εἶναι ἡ συμπύκνωση, ἡ μετάδοση καὶ ἡ διατήρηση τῆς γνώσης μιᾶς πραγματικότητας.
Ἡ Τέχνη διδάσκει, καταγγέλλει, ψυχαγωγεῖ, δὲν ἀπαιτεῖ, δὲν κάνει διακρίσεις. Ἡ Τέχνη δίνει στὸν καθένα, στὸ βαθμὸ ποὺ μπορεῖ αὐτὸς νὰ τὸ καταλάβει, τό ἴδιο πρᾶγμα.