«Γηράσκω ἀεὶ διδασκόμενος ὑπὸ χρηστῶν μόνον»
Γηράσκω δ' ἀεὶ πολλὰ διδασκόμενος
Ὁ Πλάτων στὸν «Λάχητα» (188β) μᾶς διευκρινίζει πὼς τὸ νόημα αὐτοῦ τοῦ ρητοῦ, τοῦ σοφοῦ Σόλωνος, εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει καὶ ὅταν ἀκόμη γηράσκει, νὰ διδάσκεται καὶ νὰ μαθαίνει διότι τὸ γῆρας ἀπὸ μόνο του δὲν σὲ κάνει Σοφό (νοῦν ἔχον προσιέναι).
Λάχης 188β, «... ἐθέλοντα κατὰ τὸ τοῦ Σόλωνος καὶ ἀξιοῦντα μανθάνειν ἕωσπερ ἂν ζῇ, καὶ μὴ οἰόμενον αὐτῷ τὸ γῆρας νοῦν ἔχον προσιέναι.»
Συνεπῶς, τὸ ρητὸ μᾶς προτρέπει κατὰ κάποιον τρόπο στὴν σημερινὴ «διὰ βίου μάθηση», δηλαδὴ νὰ διδασκόμεθα ἀπ' τοὺς «δασκάλους» μας καθ᾿ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ζωῆς μας.
Ἡ προσθήκη τοῦ Πλάτωνα
Γηράσκω ἀεὶ διδασκόμενος ὑπὸ χρηστῶν μόνον
Ἀμέσως μετά, στὸ ἴδιο ἔργο (Λάχης, 189α), μᾶς λέγει πὼς τὸ ρητὸ τοῦ Σόλωνος τὸ δέχεται μόνο μὲ μία προσθήκη: νὰ διδάσκεται ὑπὸ καλῶν καὶ ἀγαθῶν δασκάλων μονάχα!
«ἓν μόνον προσλαβών, συγχωρῶ· γηράσκων γὰρ πολλὰ διδάσκεσθαι ἐθέλω ὑπὸ χρηστῶν μόνον.»
συνεχίζοντας μὲ τὴν διευκρίνηση πὼς δὲν μὲ μέλει τί εἶναι ὁ δάσκαλος, νεώτερος ἢ διάσημος, ἢ ὅ,τι ἄλλο, ἀρκεῖ νὰ εἶναι «ἀγαθός»:
«ἀγαθὸν καὶ αὐτὸν εἶναι τὸν διδάσκαλον, ἵνα μὴ δυσμαθὴς φαίνωμαι ἀηδῶς μανθάνων· εἰ δὲ νεώτερος ὁ διδάσκων ἔσται ἢ μήπω ἐν δόξῃ ὢν ἤ τι ἄλλο τῶν τοιούτων ἔχων, οὐδέν μοι μέλει.»
Σήμερα, χρησιμοποιοῦμε συχνότατα αὐτὸ τὸ ρητὸ μὲ τὴν μορφὴ «γηράσκω ἀεὶ διδασκόμενος», ὡστόσο πρέπει νὰ ἔχουμε πάντα στὸν νοῦ μας πὼς τὰ δύο κρυφὰ σημεῖα του εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴν οὐσία καὶ τὴν ἀξία αὐτοῦ τοῦ ρητοῦ.
Τελικῶς τρία εἶναι τὰ ἀξιώματα τοῦ Σωκράτους γιὰ τὴν διδασκαλία:
- τὸ γῆρας ἀπὸ μόνο του δὲν σὲ κάνει Σοφό
- διδασκαλία... ὑπὸ χρηστῶν μόνον
- δὲν μὲ μέλει τί εἶναι ὁ δάσκαλος...