ΑΓΧΙΒΑΣΙΗΝ

Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ, Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ

Ἡ στατιστική, ἡ πιθανότητα καὶ ὁ ἰδεολογικὸς λόγος

Α. Τὸ εὐθὺ Ἀξίωμα

Τὰ μεγέθη τῆς Στατιστικῆς μεταφέρουν τὶς πραγματικές (ἀρχικές) μετρήσεις τῶν μεγεθῶν, στὸν χώρο τῆς πιθανότητας.
Καὶ ἔτσι φτιάχνεται ἡ μαγιά, γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ ἰδεολογικοῦ λόγου.

Ἂς δοῦμε μὲ τρία παραδείγματα, ἕνα ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη-τεχνολογία, ἕνα ἀπὸ τὴν πολιτική καὶ ἕνα ἀπὸ τὴν οἰκονομία, πόσο ἐπικίνδυνα καὶ παραπλανητικὰ μπορεῖ νὰ εἶναι τὰ «στατιστικὰ μεγέθη».

1. Ἕνα παράδειγμα στατιστικοῦ μεγέθους, ἔστω π.χ. τῆς «μέσης τιμῆς», τὸ ὁποῖο εἶναι ἁπλὸ μὲν ἀλλὰ χαρακτηριστικό.
Ἂν κάποιος μᾶς πεῖ νὰ μποῦμε σ' ἕνα δωμάτιο
μὲ «μέση θερμοκρασία 23 °C»
καὶ νὰ μᾶς κλειδώσει μέσα, γιὰ μισὴ ὤρα, θὰ δεχθοῦμε;

Ἡ ἀπάντηση εἶναι προφανής: ΟΧΙ, ἂν δὲν ξέρουμε καὶ τὴν τυπικὴ ἀπόκλιση τῆς μέσης τιμῆς. Δηλαδὴ ἀπὸ ποιές τιμὲς παράγεται ἡ τιμὴ 23!

2. Ἂς πάρουμε ἕνα δεύτερο παράδειγμα. Ἔστω τὰ ἀποτελέσματα τῶν ἐκλογικῶν ἀναμετρήσεων 2015 καὶ τοῦ Δημοψηφίσματος τῆς 5ης Ἰουλίου 2015.
Ἰδοὺ οἱ ἀριθμοί, τὰ ποσοστὰ καὶ οἱ Ἕδρες ποὺ ἔλαβαν τὰ κόμματα (καὶ σὲ μορφοτύπους xls καὶ pdf ἀπὸ 22/09/1996 μέχρι 20/09/2015)

Ἐθνικὲς Ἐκλογὲς Σεπτεμβρίου 2015				%	%	ΕΔΡΕΣ
				9.840.525	5.431.850	Ἐνισχυμένη	Ἁπλῆ Ἀναλ.
Ἐγγεγραμμένοι	9.840.525			100			Ἐκλογικό
Ἀποχή	4.274.230			43,43			Μέτρο
Ψήφισαν	5.566.295			56,57			18.106
Ἔγκυρα	5.431.850			55,20
Ἄκυρα	70.061			0,71
Λευκά	34.809			0,35

		ΣΥΡΙΖΑ	1.925.904	19,57	35,46	145	106
		ΝΔ	1.526.205	15,51	28,10	75	84
		ΧΑ	379.581	3,86	6,99	18	21
		ΠΑΣΟΚ-Δ/Ρ	341.390	3,47	6,28	17	19
		ΚΚΕ	301.632	3,07	5,55	15	17
		ΠΟΤΑΜΙ	222.166	2,26	4,09	11	12
		ΑΝΕΛ	200.423	2,04	3,69	10	11
		ΛΕΒΕΝΤΗΣ	186.475	1,89	3,43	9	10
		ΛΑ.Ε.	155.242	1,58	2,86	0	9
		ΑΝΤΑΡΣΥΑ	46.096	0,47	0,85	0	3
		ΕΠΑΜ	41.631	0,42	0,77	0	2
		ΚΟΙΝΩΝΙΑ	35.534	0,36	0,65	0	2
		ΔΗΜ. ΞΑΝΑ	28.936	0,29	0,53	0	2
		ΠΕΙΡΑΤΕΣ	15.257	0,16	0,28		1
		μλ-ΚΚΕ-μλ	8.944	0,09	0,16		0
		ΛΟΙΠΑ	16.434	0,17	0,30		1
	Σύνολο ἐγκύρων		5.431.850		100	300	300

Ἐθνικὲς Ἐκλογὲς Ἰανουαρίου 2015				%ἐπὶ 9.911.495	% ἐπὶ 6.181.274	Ἕδρες Ἐνισχυμένης	Ἕδρες Ἁπλῆ Ἀναλ.
Ἐγγεγραμμένοι	9.911.495						Ἐκλογικό
Ἀποχή	3.580.709			36,13			Μέτρο
Ψήφισαν	6.330.786			63,87			20.604
Ἔγκυρα	6.181.274			62,36
Ἄκυρα	114.703			1,16
Λευκά	34.809			0,35

		ΣΥΡΙΖΑ	2.246.064	22,66	36,34	149	109
		ΝΔ	1.718.815	17,34	27,81	76	83
		ΧΑ	388.447	3,92	6,28	17	19
		ΠΟΤΑΜΙ	373.868	3,77	6,05	17	18
		ΚΚΕ	338.138	3,41	5,47	15	16
		ΑΝΕΛ	293.371	2,96	4,75	13	14
		ΠΑΣΟΚ	289.482	2,92	4,68	13	14
		ΚΙΔΗΣΟ	152.230	1,54	2,46	0	7
		ΕΚ	110.827	1,12	1,79	0	5
		ΤΕΛΕΙΑ	109.483	1,10	1,77	0	5
		ΛΑΟΣ	63.692	0,64	1,03	0	3
		ΑΝΤΑΡΣΥΑ	39.460	0,40	0,64	0	2
		ΠΡΑΣΙΝΟΙ	30.074	0,30	0,49	0	1
		ΚΚΕ ΜΛ	8.033	0,08	0,13	0	0
		ΛΟΙΠΑ	19.290	0,19	0,31	0	1

	Σύνολο Ἐγκύρων		6.181.274			300	300

Ὁτιδήποτε ἄλλο μπορεῖ κάποιος νὰ πεῖ (πέρα τῶν ἀριθμῶν), πρέπει νὰ ἐλέγχεται προσεκτικά.
τὰ στατιστικὰ μεγέθη μποροῦν νὰ διαβάζονται ἀπὸ ἄτομα ἢ φορεῖς ποὺ ἐξυπηρετοῦν συμφέροντα, ἰδεολογίες καὶ σκοπιμότητες.
Ὅταν ὑπάρχουν ὑποψίες γιὰ κάτι τέτοιο, ἐμεῖς ἀνατρέχουμε στὶς ἀρχικὲς μετρήσεις (τοὺς ἀριθμούς) - οἱ ἀριθμοὶ δὲν λένε ποτέ ψέματα.
Ἡ ὀρθὴ ἀνάγνωση τῶν στοιχείων τῶν δεδομένων τῆς πραγματικότητας εἶναι μία καὶ μοναδική, ἀλλὰ ἡ ἐξελισσόμενη καὶ ἀναπτυσσόμενη θεώρηση (ἡ στατιστική) ὅπως καὶ ὁ ἴδιος ὁ ἀνθρώπινος ἐγκέφαλος, συνεχῶς ἐξελίσσονται.
Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς κοινωνικοὺς θεσμοὺς καὶ τους Νόμους, οἱ ὁποῖοι διαμορφώνονται καὶ διατυπώνονται κυρίως ἀπὸ τὰ στατιστικὰ δεδομένα καὶ ὄχι ἀπὸ τὶς ἀρχικὲς μετρήσεις.

οἱ ἐκφράσεις:
«νικήσαμε»(;;;),
«ὁ λαὸς ἀποφάνθηκε»,
«ὁ λαὸς ἔδωσε ἐντολή»,
«μεγάλωσε ἡ διαφορά»,
καὶ ἄλλα παρόμοια φληναφήματα τὰ ὁποῖα δὲν προκύπτουν ἀπ' τοὺς ἀριθμούς, ἀλλ' ἀπὸ ἰδεολογικὲς προσεγγίσεις στατιστικῶν μεγεθῶν, πρέπει νὰ ἐλέγχονται αὐστηρά.
Ἡ ἰδεολογία τῆς «αὐτοδύναμης κυβέρνησης» καὶ ὁ ἐκλογικὸς νόμος τῆς ἐνισχυμένης ἀναλογικῆς ἰσοπεδώνουν κάθε ἔννοια λογικῆς, δικαιοσύνης καὶ δημοκρατίας, γιὰ νὰ μὴν ἀναφερθοῦμε σὲ ἄλλες περιπτώσεις καταπάτησης τῆς ἔννοιας τῆς δημοκρατίας, ὅπως στὴν μὴ δυνατότητα ἀνάκλησης τῶν αἱρετῶν ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς ψηφοφόρους των. Ἐπίσης, ἡ ἀνάγκη τῆς ἁπλῆς καὶ ἄδολης ἀναλογικῆς εἶναι αὐταπόδεικτη.

3. Ἕνα τρίτο παράδειγμα, ἀκόμη πιὸ πολύπλοκο καὶ ἄρα καὶ πιὸ ἐπικίνδυνο, εἶναι «τὰ μεγέθη τῆς Οἰκονομίας», τὰ ὁποῖα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον εἶναι στατιστικά.
Ἐδῶ θ' ἀναφερθῶ μόνο σὲ ἕνα μέγεθος, τὸ«Α.Ε.Π.», ποὺ ἀποτελεῖ καὶ τὴν βάση πάνω στὴν ὁποία μετροῦνται ὅλα σχεδὸν τὰ λοιπὰ μεγέθη τῆς οἰκονομίας.
Κατ' ἀρχάς, ἡ πρώτη σύγχυση εἶναι τί σημαίνει τὸ «Ε» - ἐθνικὸ ἤ ἐγχώριο; Ἡ ἀπάντηση εἶναι πὼς καί τὰ δύο εἶναι σωστά. Δηλαδή, ἐδῶ ἔχουμε δύο μεγέθη διαφορετικά, τὸ Ἀκαθάριστο «Ἐγχώριο» Προϊὸν καὶ τὸ Ἀκαθάριστο «Ἐθνικὸ» Προϊόν.
Δύο, λοιπόν, τὰ μεγέθη ποὺ ὁ κοινὸς θνητὸς θὰ πρέπει νὰ τὰ γνωρίζει καὶ νὰ μπορεῖ νὰ τὰ ξεχωρίζει μέσα σ' ἕναν ἰδεολογικὸ λόγο.
Οἱ διάφορες οἰκονομικὲς σχολὲς τὰ ὁρίζουν διαφορετικά. Ἄρα, ἂν ἔχουμε, λόγου χάριν, 4 σχολές, τότε ἔχουμε 2χ4=8 ὀκτὼ διαφορετικὲς ἔννοιες ποὺ ἀκοῦν στὸ ὄνομα Α.Ε.Π..
Ἀνατρέχοντας, τώρα, στὸν τρόπο μετρήσεως τοῦ Α.Ε.Π., βλέπω ὅτι ὑπάρχουν τρεῖς (3 !!!) κυρίως τρόποι ποὺ αὐτὸ μετριέται!
Τελικά, ἔχουμε 8*3= 24 τοὐλάχιστον διαφορετικὲς ἀπαντήσεις στὸ ἐρώτημα «Πόσο εἶναι τὸ Α.Ε.Π. τῆς ψ χώρας;».
Τὰ ὑπόλοιπα μεγέθη τῆς οἰκονομίας --ἐδῶ συμφωνοῦν ὅλες οἱ οἰκονομικὲς σχολές-- ὑπολογίζονται καὶ μετροῦνται μὲ βάση τὸ Α.Ε.Π.
Εἶναι, πλέον, φανερὸ τὸ χάος ποὺ μπορεῖ νὰ δημιουργηθεῖ ὅταν ἕνας ρήτορας, ἕνας πολιτικός, ἕνας δικαστὴς κ.ο.κ. χρησιμοποιεῖ "πολιτικὸ λόγο" στηριζόμενο σὲ τέτοια μεγέθη!

Σᾶς ἔδωσα ἐδῶ τρία παραδείγματα, ἕνα ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη-τεχνολογία, ἕνα ἀπὸ τὴν πολιτική καὶ ἕνα ἀπὸ τὴν οἰκονομία, γιὰ νὰ σᾶς βοηθήσουν νὰ ξεχωρίζετε τὸν ἰδεολογικὸ καὶ ξύλινο λόγο ποὺ θὰ συναντᾶτε στὴν ζωή σας.

Β. Τὸ ἀντίστροφο Ἀξίωμα

Ὁ Ἰδεολογικὸς λόγος παράγει καὶ παρουσιάζει στατιστικὰ δεδομένα, ὑπονοῶντας ὅτι προέρχονται ἀπὸ μετρήσεις, πρᾶγμα ἀμφίβολο, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ὑποστηρίξει τὶς θέσεις του..

Παράδειγμα

Οἱ δημοσκοπήσεις τοῦ Δημοψηφίσματος τοῦ Ἰουλίου 2015

καὶ τὰ τελικὰ ἀποτελέσματα.

Τὸ ἐρώτημα εἶναι ἂν οἱ ἑταιρεῖες δημοσκόπησης εἶναι ἀνίκανες ἢ ἐξυπηρετοῦν σκοπιμότητες?
Τρίτο ἐνδεχόμενο δὲν μπορῶ νὰ ὑποθέσω!